زبان آذری شاخه ای از زبان تركی باستان
+0 به یه ن
زبان آذری یا زبان تركی اودی(اوتی)
تذكر
این مقاله توسط باستان شناسان و زبان شناسان فارس زبان و با بهره گیری از منابع فارسی زبان نوشته شده و در آن از منابع تركی استفاده نشده است پس به نوعی نقصان در آن مشهود است.
دراین مقاله به بررسی ریشه زبان آذری و به بیان دلایلی در منابع تاریخی به اشتباه بودن نظزیه كسروی پرداخته شده است.
كتیبه تركی اهر ایران
بررسی نام آران بخشی از آذربایجان:
نامهای مختلف اَران (آر ان در زبان تركی سكایی) یعنی اردان (ار دان در فارسی)، اوتیا (به تركی یعنی سرزمین آتش)، آلوان ( آلاو وان، به تركی یعنی محل شعله آتش، آلبانیا؛ آلاو در تركی به معنی شعله و وان پسوند مكان تركی)، آگوان (آگ وان به سكایی و سانسكریت یعنی محل آتش) و شهرستان آتورپاتكان (محل نگهداری آتشهای مقدس) در كتاب پهلوی شهرستانهای ایران جملگی به معنی محل پرستش آتش اجاق خانوادگی می باشند چه به قول استرابون، سكاها در عهد مادها به اران آمدند و آنجا را مسكن خود قرار دادند و هرودوت در مورد سكاها گفته است كه "ایشان در درجه نخست الهه اجاق خانوادگی، تابیتی (تابنده) را می پرستند".
AZERİCE AZERBAYCAN'ın ESKİ TÜRKÇESİ
عدم وجود زبان آذری پهلوی
باطل شدن نظریه كسروی
آذری زبان تركی باستان آذربایجان
عدم وجود زبان آذری پهلوی
باطل شدن نظریه كسروی
آذری زبان تركی باستان آذربایجان
در آذربایجان هنوز مردم آذری زبان زیارتگاهها را اجاق می نامند. از این گفته ها معلوم میشود كه زبان آذری ترجمه فارسی همان نام زبان ارانی (اوتی زبان تركی آذری در خبر استرابون) بوده است كه به قول یاقوت حموی "كسی جز خودشان آن را در نیابد (یعنی برای همسایگان ایرانیشان غریبه است)". لذا زبان آذری بر خلاف تصور غالب ربطی با زبان پهلوی نداشته است چون ابوالحسین علی بن حسین مسعودی در مروج الذهب در اوایل قرن چهارم هجری قمری از سه زبان جداگانه آذربایجان به نامهای پهلوی و دری و آذری سخن رانده است. احمد كسروی نیز با توجه به شباهت ظاهری نام آذربایجان و زبان آذری به خطا نام زبان آذری بر گرفته از نام ولایت آذربایجان می داند در صورتی كه آذری ترجمه نام زبان اوتی (ارانی، آگوانی و آلوانی) است نه ترجمه نام زبان ایرانی كه پهلوی نامیده می شده است. خود نام تركی اوتی منابع یونانی (استرابون به نقل از اراستوفن) و ارمنی (موسی خورنی) نشان میدهد كه گروه حاكم و بزرگ سكائیان اران ترك زبان بوده اند و بخش مهمی از كتاب اساطیری ده ده قورقود اران كه یك اوستای منحصر به فردی است، یادگار برجای مانده از زبان و فرهنگ ایشان است.
علاوه بر این در منابع مختلف نیز بر ترك بودن آذربایجان اشاراتی شده است.به عنوان نمونه یكی از منابع قدیمی را در پایین آورده ایم.
كتاب عربی «التیجان فی ملوك حمیر» اثر ابن هشام كه در حدود سال 200 قمری نگاشته شده است . ترجمه ی رحیم رئیس نیا مربوط به صفحه ی 402 از این كتاب است كه اسكن آن را هم می توانید مشاهده كنید: یكی از اسناد مهمی كه از حضور اقوام و طوایف ترك زبان در آذربایجان پیش از اسلام حكایت دارد، اخبار عبیدبن شریة . . . است. عبیدبن شریة جرهمی در دوره جاهلیت در یمن به دنیا آمده، یكی از معمرین و جهاندیدگان دوره خلافت معاویه بوده است. معاویه او را دمشق دعوت كرد و از اخبار عرب و ملوك آن قوم جویا شد و وی به پرسش های معاویه پاسخ داد. به دستور معاویه اخبار او تدوین گردید. گفته شده است كه عبید _ در گذشته در سال 67 ه. _ نخستین كسی از عرب است كه كتاب تصنیف كرده است. اخبار عبید . . . بعدها به دست ابن هشام معروف _ در گذشته در سال 213 یا 218 ه. _ افتاده و او آن را بانضمام كتاب التیجان فی ملوك حمیر – كه خود بواسطه سه نفر از وهب ابن منبه (114 – 34 ه.) روایت كرده – در یك جا گرد آورده است . این اثر ابن هشام در سال 1347 ه./1928 م. به تصحیح زین العابدین موسوی در حیدر آباد دكن به چاپ رسیده است . در جریان گفتگوی عبید با معاویه دو بار از آذربایجان سخن به میان آمده است. بار اول از حمله حارث رایش پدر ابرهه معروف – كه به روایتی در سال تولد حضرت محمد(ص) با فیل به مكه حمله كرد – به آذربایجان سخن رفته است. به روایت عبید رایش با صد هزار قشون از یمن به راه افتاد و از طریق جزیرة العرب و عراق به كوهستان موصل فرود آمد و در آن جا شمربن القطاف . . .را همراه با صد هزار لشكر روانه آذربایجان كرد .»شمر وارد آذربایجان شد، جنگجویان آن ها را كشت و كودكان را اسیر گرفت . پس باز آمد و روی دوپاره سنگ موضوع آمدنش را نگاشت . آن دو سنگ هم امروز [در اواسط سده 1 ه.] بر دیوار آذربایجان باقی است . معاویه گفت : خداوند ترا خیر دهاد، از حال آذربایجان بگو ؟ عبید گفت:آذربایجان از سرزمین های ترك است و تركان در آن گرد آمده اند.»